Bị đau lưng không cúi được không chỉ gây khó chịu mà còn là tín hiệu cảnh báo tổn thương cột sống. Tình trạng này có thể do căng cơ, thoát vị đĩa đệm, hoặc nhiều lý do khác. Bài viết này sẽ đi thẳng vào 8 nguyên nhân phổ biến, các triệu chứng đi kèm, và hướng dẫn bạn cách khắc phục hiệu quả để sớm lấy lại sự linh hoạt. Xem ngay!
8 nguyên nhân khiến bạn đau lưng không cúi được, từ chấn thương đến bệnh lý cột sống
Khi bạn không thể cúi người, điều đó có nghĩa là một cấu trúc nào đó trong hoặc xung quanh cột sống—bao gồm cơ, dây chằng, đĩa đệm, hoặc dây thần kinh—đang bị kích ứng hoặc tổn thương. Dưới đây là 8 “thủ phạm” phổ biến nhất cho tình trạng đau lưng không cúi được của bạn.
Thoát vị đĩa đệm (Thắt lưng)
Thoái vị đĩa đệm là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đau lưng không cúi được, đặc biệt là ở người trẻ và trung niên. Hãy tưởng tượng đĩa đệm nằm giữa các đốt sống của bạn giống như một chiếc bánh donut có nhân mứt. Vì một lý do nào đó (như cúi sai tư thế, nâng vật nặng), vỏ bọc bên ngoài bị rách, khiến phần nhân nhầy bên trong tràn ra ngoài, gọi là thoát vị.
Phần nhân nhầy này sẽ chèn ép rễ thần kinh đi qua. Khi bạn cúi người về phía trước, hành động này kéo căng dây thần kinh vốn đã bị chèn ép, gây ra một cơn đau dữ dội, như điện giật, và là lý do chính khiến bạn đau lưng khi cúi xuống.
>> Xem thêm: 6 dấu hiệu thoát vị đĩa đệm mông rõ ràng nhất & 8 biến chứng nguy hiểm
Căng cơ lưng hoặc giãn dây chằng
Đây là nguyên nhân phổ biến và thường “lành tính” nhất. Nó xảy ra khi các sợi cơ hoặc dây chằng ở lưng bị kéo căng quá mức, dẫn đến rách nhỏ (tổn thương). Điều này thường là kết quả của:
- Vận động sai tư thế: Cúi xuống đột ngột, xoay người khi đang nâng vật nặng.
- Hoạt động quá sức: Chơi thể thao cường độ cao sau một thời gian dài không vận động.
- Nâng vật nặng: Dùng sức của lưng thay vì dùng sức của chân.
Khi bị căng cơ, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách co cứng các cơ xung quanh vùng tổn thương để bảo vệ, khiến bạn cảm thấy cứng đờ và đây là một dạng đau lưng không cúi được cấp tính.
Thoái hóa cột sống
Nếu căng cơ là vấn đề cấp tính, thì thoái hóa cột sống là một quá trình mạn tính, thường liên quan đến tuổi tác. Theo thời gian, đĩa đệm mất dần nước và độ đàn hồi, các khớp xương trở nên “khô” và xù xì, có thể hình thành các gai xương.
Sự “hao mòn” tự nhiên này làm giảm phạm vi chuyển động của cột sống. Cúi người trở nên khó khăn, dẫn đến tình trạng đau lưng không cúi xuống được, không chỉ vì đau, mà còn vì các khớp bị cứng, kém linh hoạt.
>> Xem thêm: Đau lưng do thoái hóa cột sống chữa như thế nào?
Trượt đốt sống thắt lưng
Tình trạng này xảy ra khi một đốt sống ở thắt lưng bị trượt ra phía trước (hoặc phía sau) so với đốt sống ngay bên dưới nó. Sự mất ổn định này khiến cấu trúc cột sống bị xô lệch.
Khi bạn cúi xuống, lực tác động lên vùng bị trượt tăng lên, gây đau và làm cho cử động gập người trở nên vô cùng khó khăn. Người bệnh thường cảm thấy đau dữ dội khi đứng dậy từ tư thế ngồi hoặc khi thay đổi tư thế. Cơn đau này lý giải tại sao bạn cúi người bị đau thắt lưng.
Đau thần kinh tọa
Đau thần kinh tọa thực chất là một triệu chứng gây ra bởi một nguyên nhân khác (thường là thoát vị đĩa đệm hoặc hẹp ống sống). Dây thần kinh tọa là dây thần kinh dài nhất cơ thể, chạy từ thắt lưng, qua mông, và xuống mặt sau của chân.
Khi dây thần kinh này bị chèn ép, nó sẽ gây ra cơn đau đặc trưng: đau lan từ lưng xuống mông và chân. Cơn đau này thường trở nên tồi tệ hơn khi cúi người, ho, hoặc hắt hơi, vì các hành động này làm tăng áp lực lên dây thần kinh. Đây là một nguyên nhân phổ biến của đau lưng không cúi xuống.
Viêm cột sống dính khớp
Viêm cột sống dính khớp là một bệnh lý viêm khớp tự miễn, ảnh hưởng chủ yếu đến cột sống. Hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào các khớp ở cột sống, gây viêm và đau. Theo thời gian, nếu không được điều trị, tình trạng viêm mạn tính này có thể khiến các đốt sống “dính” lại với nhau.
Triệu chứng điển hình là đau và cứng lưng vào buổi sáng, và người bệnh mất dần khả năng cúi gập người.
Chấn thương đột ngột
Một cú té ngã, tai nạn giao thông, hoặc va đập mạnh khi chơi thể thao có thể gây ra chấn thương trực tiếp cho cột sống, như gãy lún đốt sống hoặc dập dây chằng. Trong trường hợp này, việc không cúi được là một phản xạ bảo vệ của cơ thể để ngăn ngừa tổn thương thêm. Cơn đau thường xuất hiện ngay lập tức và rất dữ dội, khiến bạn đau lưng không cúi được ngay tại thời điểm chấn thương.
>> Xem thêm:
Tổng hợp các loại chấn thương thể thao và bí quyết bảo vệ khớp
7 chấn thương khớp gối người chơi thể thao thường gặp
Hẹp ống sống
Hẹp ống sống là tình trạng ống sống (không gian chứa tủy sống và các rễ thần kinh) bị thu hẹp lại, thường là do thoái hóa, phình đĩa đệm hoặc gai xương.
Khi không gian này bị hẹp, các dây thần kinh bị chèn ép. Cúi người có thể làm tăng hoặc giảm đau tùy thuộc vào vị trí hẹp, nhưng nhìn chung, tình trạng chèn ép này gây đau, khiến việc cúi người bị đau thắt lưng và hạn chế nghiêm trọng khả năng vận động.
Nhận biết các triệu chứng đi kèm khi lưng đau không cúi được
Ngoài triệu chứng chính là đau lưng khi cúi xuống hoặc không thể gập người, cơ thể bạn có thể gửi thêm các tín hiệu khác. Việc chú ý đến những triệu chứng này giúp bạn và bác sĩ nhận diện nguyên nhân của đau lưng không cúi được chính xác hơn:
- Đau nhói, buốt ở thắt lưng: Cảm giác đau như “dao đâm” hoặc “điện giật” ngay khi bạn bắt đầu gập người. Đây là dấu hiệu kinh điển của việc dây thần kinh bị kích thích.
- Cảm giác căng cứng cơ: Vùng lưng dưới của bạn cứng như một tấm ván, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu. Đây là dấu hiệu của căng cơ hoặc co thắt cơ.
- Đau lan xuống mông, đùi hoặc chân: Đây là dấu hiệu “cờ đỏ” cho thấy có liên quan đến thần kinh, rất có thể là đau thần kinh tọa do thoát vị đĩa đệm.
- Tê bì, yếu chân hoặc mất cảm giác: Bạn có thể cảm thấy tê rần như kiến bò, hoặc cảm thấy một bên chân yếu hơn hẳn. Đây là dấu hiệu nghiêm trọng của chèn ép thần kinh và cần được khám ngay nếu tình trạng đau lưng không cúi xuống của bạn kèm theo triệu chứng này.
- Đau tăng lên khi ngồi lâu hoặc đứng dậy: Ngồi làm tăng áp lực lên đĩa đệm thắt lưng. Nếu bạn bị thoát vị, việc ngồi lâu sẽ rất đau, và việc đứng dậy từ tư thế ngồi sẽ là một “cực hình”.
>> Xem thêm:
Hay bị tê chân tay là thiếu chất gì? 7 chất người bị tê chân tay cần bổ sung trong thực đơn
Cứng khớp: Hiểu đúng nguyên nhân và cách khắc phục dứt điểm
Đau lưng không cúi được có nguy hiểm không? Dấu hiệu nào bắt buộc phải gặp bác sĩ?
Phản ứng đầu tiên của nhiều người là lo lắng: “Liệu mình có bị bại liệt không?”. Tin tốt là: Đại đa số các trường hợp đau lưng không cúi được là do các vấn đề cơ học (như căng cơ, thoát vị nhẹ) và có thể cải thiện tốt với điều trị bảo tồn. Vấn đề cúi người bị đau thắt lưng này thường không quá nguy hiểm nếu không có dấu hiệu “cờ đỏ”.
Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp, nó có thể là dấu hiệu của một tình trạng y tế khẩn cấp. Bạn bắt buộc phải đi khám bác sĩ ngay lập tức nếu cơn đau của bạn đi kèm với bất kỳ dấu hiệu “cờ đỏ” (Red Flags) nào sau đây:
- Mất kiểm soát đường tiểu tiện hoặc đại tiện: Đây là dấu hiệu của Hội chứng chùm đuôi ngựa (Cauda Equina Syndrome), một tình trạng cực kỳ nghiêm trọng do các rễ thần kinh ở đáy cột sống bị chèn ép nặng. Đây là một ca cấp cứu y tế cần phẫu thuật ngay lập tức.
- Yếu hoặc liệt chân đột ngột: Bạn không thể nhấc nổi bàn chân, hoặc chân đột ngột yếu đi nhanh chóng.
- Tê bì vùng háng hoặc quanh hậu môn (còn gọi là “tê yên ngựa”): Một dấu hiệu khác của Hội chứng chùm đuôi ngựa.
- Đau dữ dội không thuyên giảm: Cơn đau quá kinh khủng, không giảm một chút nào ngay cả khi bạn nằm nghỉ ở mọi tư thế.
- Kèm theo sốt, sụt cân không rõ nguyên nhân: Đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng cột sống hoặc một bệnh lý khối u hiếm gặp. Hãy đi khám nếu bạn bị đau lưng không cúi được kèm các dấu hiệu này.
Nếu bạn chỉ bị đau lưng đơn thuần mà không có các dấu hiệu trên, bạn vẫn nên đi khám bác sĩ để có chẩn đoán chính xác, nhưng không cần phải vội vã đến phòng cấp cứu.
Các phương pháp chẩn đoán và điều trị y tế cho tình trạng đau lưng không cúi được
Khi đến gặp bác sĩ, bạn không nên chỉ nói “Tôi bị đau lưng”. Hãy mô tả chính xác: “Tôi bị đau lưng không thể cúi xuống, và nó bắt đầu từ hôm qua sau khi tôi nâng chậu cây”. Thông tin càng chi tiết, việc chẩn đoán càng chính xác.
Chẩn đoán
Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc:
- Hỏi bệnh sử: Cơn đau bắt đầu khi nào? Làm gì thì đau tăng? Có bị chấn thương không?
- Thăm khám lâm sàng: Yêu cầu bạn thử cúi, ngửa, nghiêng; kiểm tra phản xạ, sức cơ và cảm giác ở chân để xem có dấu hiệu chèn ép thần kinh không.
- Chẩn đoán hình ảnh:
- Chụp X-quang: Thường được chỉ định để kiểm tra các vấn đề về xương, như gãy xương, trượt đốt sống, hoặc thoái hóa nặng.
- Chụp MRI (Cộng hưởng từ) hoặc CT: Đây là tiêu chuẩn vàng để xem các mô mềm. MRI sẽ cho thấy rõ ràng hình ảnh đĩa đệm, phát hiện thoát vị đĩa đệm, hẹp ống sống, và mức độ chèn ép rễ thần kinh.
Điều trị bảo tồn (Ưu tiên hàng đầu)
Trừ khi bạn có các “dấu hiệu cờ đỏ”, bác sĩ sẽ luôn ưu tiên các phương pháp điều trị không xâm lấn trước tiên cho cơn đau lưng khi cúi xuống.
- Thuốc:
- Thuốc giảm đau: Như Paracetamol.
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Như Ibuprofen, Diclofenac, để giảm viêm và giảm đau.
- Thuốc giãn cơ: Giúp giảm co thắt cơ, giảm tình trạng cứng đờ.
- Vật lý trị liệu: Đây là yếu tố then chốt. Chuyên gia vật lý trị liệu sẽ thiết kế các bài tập an toàn để kéo giãn, tăng cường sức mạnh cho cơ lưng và cơ bụng (cơ lõi), và hướng dẫn bạn cách vận động đúng tư thế để tránh tái phát.
Điều trị can thiệp (Khi điều trị bảo tồn thất bại)
Nếu sau vài tuần điều trị bảo tồn mà cơn đau không cải thiện hoặc có dấu hiệu chèn ép thần kinh nặng:
- Tiêm Corticosteroid ngoài màng cứng: Bác sĩ sẽ tiêm một loại thuốc chống viêm mạnh trực tiếp vào khu vực xung quanh dây thần kinh bị chèn ép để giảm viêm và đau nhanh chóng.
- Phẫu thuật: Đây là giải pháp cuối cùng, được dành riêng cho các trường hợp như:
- Hội chứng chùm đuôi ngựa (khẩn cấp).
- Thoát vị đĩa đệm nặng gây yếu liệt chân, là một biến chứng nặng của đau lưng không cúi được.
- Trượt đốt sống hoặc hẹp ống sống nghiêm trọng.
- Cơn đau mạn tính không đáp ứng với bất kỳ phương pháp nào khác.
5 cách khắc phục và giảm đau tại nhà khi không thể cúi người
Trong khi chờ đợi lịch hẹn với bác sĩ, hoặc nếu cơn đau của bạn ở mức độ nhẹ (ví dụ do căng cơ), bạn có thể áp dụng các biện pháp sau để tự chăm sóc và xử lý tình trạng đau lưng không cúi được tại nhà:
Nghỉ ngơi hợp lý (Active Rest)
Điều này không có nghĩa là nằm liệt giường. Nằm quá lâu (hơn 1-2 ngày) thực sự có thể làm cơ bắp yếu đi và khiến cơn đau tệ hơn. “Nghỉ ngơi hợp lý” nghĩa là tránh các hoạt động gây đau (như cúi, nâng vật nặng) nhưng vẫn duy trì đi lại nhẹ nhàng trong nhà. Đây là bước đầu tiên để xử lý cơn đau lưng không cúi xuống cấp tính.
Chườm lạnh (trong 48 giờ đầu)
Nếu cơn đau mới xuất hiện do chấn thương hoặc căng cơ, hãy dùng túi đá chườm qua một lớp khăn mỏng lên vùng đau trong 15-20 phút, vài lần một ngày. Hơi lạnh giúp co mạch, giảm viêm và làm tê tạm thời cơn đau.
Chườm nóng (sau 48 giờ)
Khi cơn đau đã qua giai đoạn cấp, chườm nóng (bằng túi ấm hoặc khăn nóng) sẽ giúp thư giãn cơ bắp bị co cứng, tăng lưu thông máu đến khu vực đó và thúc đẩy quá trình lành thương.
>> Xem thêm: 5+ điều cần biết về khi nào chườm nóng khi nào chườm lạnh
Điều chỉnh tư thế sinh hoạt (Cực kỳ quan trọng)
- Khi ngủ: Nằm nghiêng, co gối và kẹp một chiếc gối giữa hai chân. Hoặc nằm ngửa với một chiếc gối mỏng dưới đầu gối.
- Khi ngồi: Giữ lưng thẳng, có thể dùng một chiếc gối nhỏ hoặc cuộn khăn để hỗ trợ thắt lưng.
- Khi đứng dậy: Thay vì gập người về phía trước, hãy xoay người nằm nghiêng, dùng tay đẩy cơ thể ngồi dậy, sau đó dùng sức của chân để đứng lên (kỹ thuật “log roll”). Kỹ thuật này rất quan trọng cho người đang bị đau lưng không cúi được.
Bài tập nhẹ nhàng (Khi đã bớt đau)
Tuyệt đối không tập khi đang đau cấp. Khi cơn đau đã dịu bớt, bạn có thể thử các bài tập kéo giãn rất nhẹ nhàng như:
- Nằm ngửa co gối: Nằm ngửa, từ từ kéo một đầu gối về phía ngực, giữ 15 giây rồi thả ra. Đổi bên.
- Nghiêng khung chậu (Pelvic Tilt): Nằm ngửa, co gối, bàn chân đặt trên sàn. Từ từ ấn thắt lưng xuống sàn (gồng nhẹ cơ bụng), giữ 5 giây rồi thả lỏng.
Phòng ngừa đau lưng tái phát: Thay đổi tư thế và tăng cường sức mạnh cơ lưng
Ra khỏi cơn đau là một thắng lợi, nhưng ngăn nó quay trở lại mới là mục tiêu dài hạn. Hầu hết các cơn đau lưng, đặc biệt là tình trạng đau lưng không cúi xuống, đều có xu hướng tái phát. Để bảo vệ cột sống, bạn cần xây dựng “ý thức hệ” mới về tư thế và vận động.
Tập trung vào tư thế (Ergonomics):
- Nếu bạn làm công việc văn phòng, hãy đảm bảo màn hình máy tính ngang tầm mắt, ghế có hỗ trợ thắt lưng, và bàn chân chạm sàn.
- Khi nâng vật nặng: Luôn ngồi xổm xuống (dùng chân), giữ lưng thẳng, và giữ vật gần cơ thể. Không bao giờ cúi gập lưng để nhấc đồ vật – đây là thủ phạm hàng đầu gây cúi người bị đau thắt lưng.
Tránh ngồi quá lâu
Ngồi là một “kẻ thù” của cột sống thắt lưng vì nó tạo áp lực lên đĩa đệm nhiều hơn cả đứng. Hãy đặt báo thức, đứng dậy đi lại, vươn vai sau mỗi 30-60 phút.
Các bài tập cốt lõi (Core Exercises)
Hãy coi cơ bụng và cơ lưng của bạn như một cái “đai lưng tự nhiên”. Một cơ lõi khỏe mạnh sẽ bảo vệ và giảm tải cho các đốt sống. Các bài tập như Plank, Bird-Dog, và các bài tập cơ bụng nhẹ nhàng (không phải gập bụng) là vô giá để phòng ngừa đau lưng khi cúi xuống tái phát.
Duy trì cân nặng hợp lý
Mỗi kg cân nặng dư thừa, đặc biệt là ở vùng bụng, đều tạo thêm áp lực đáng kể lên cột sống thắt lưng của bạn, đẩy nhanh quá trình thoái hóa. Bên cạnh đó, việc chủ động bổ sung các dưỡng chất cần thiết cho sụn khớp, chẳng hạn như Viên uống bổ khớp, cũng là một phần quan trọng trong chiến lược bảo vệ cột sống dài hạn.
Kết luận
Đau lưng không cúi được là tín hiệu cảnh báo rõ ràng từ cột sống. Quan trọng là bạn cần phân biệt được “dấu hiệu cờ đỏ” và cơn đau cơ học thông thường. Hầu hết các trường hợp đều có thể quản lý bằng vật lý trị liệu và thay đổi lối sống. Hãy lắng nghe cơ thể bạn. Để hỗ trợ thêm, bạn có thể Xem thêm các sản phẩm chăm sóc sức khỏe tại Optivita.
Lưu ý: Sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. Hiệu quả sản phẩm tùy thuộc vào cơ địa mỗi người.
Bài viết này cung cấp thông tin với mục đích tham khảo và giáo dục sức khỏe, không nhằm thay thế cho chẩn đoán, tư vấn hoặc điều trị y tế chuyên nghiệp. Luôn luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế có trình độ trước khi bắt đầu bất kỳ chương trình tập luyện hoặc chế độ điều trị mới nào.
HỆ THỐNG OPTIVITA
Optivita Việt Nam – Văn phòng & Trung tâm
Phân phối:
Địa Chỉ: 18 Ter Nguyễn Thị Minh Khai, Phường Sài Gòn, TP. Hồ Chí Minh
Hotline: 1900 2999 36
Kênh bán hàng & phân phối:
- Website: https://optivita.com/
- Fanpage: https://facebook.com/optivitawellness
- Instagram: https://instagram.com/optivita.wellness
- Shopee Mall: https://shopee.vn/product/1578181368/40112275919
